در روزهای پایانی سال ۹۹ که توام شدن مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم و گرانی ارز با مسائل مرتبط با شیوع بیماری کرونا، روزهایی سخت برای تک تک مردم کشورمان رقم زده، مرور اتفاقات شهر قم نشان دهنده یک کارنامه درخشان از مدیریت شهری است.
شهرداری قم بهمن ماه امسال لایحه بودجه سه هزار و ۷۰۰ میلیارد تومانی را برای سال آینده با افزایش ۱۹ درصدی نسبت به بودجه سال جاری تدوین کرده و این یعنی مسیر آبادانی در شهر قم با وجود تمام مشکلات ادامه دارد.
سید مرتضی سقائیان نژاد، شهردار قم که از سال ۹۴ سکان مدیریت این شهر را به دست گرفته، مهم‌ترین اقدام خود در سال ۹۹ را جهش پروژه‌های مرتبط با محیط زیست شهری می‌داند. متن زیر گفت و گوی وی با مردم در صدا و سیمای مرکز قم است.
**آقای شهردار با توجه به تاکید شما بر حرکت مدیریت شهری بر محور برنامه، بفرمایید وضعیت تحقق برنامه قم ۱۴۰۰ به کجا رسیده است؟
سند راهبردی برنامه قم ۱۴۰۰ در سال پایانی قرار دارد و شهرداری قم در حال تدوین برنامه دوم راهبردی است. این برنامه برای ما خطکش راهی بوده که مسیر خود را در شهر قم به درستی طی کنیم.
تا امروز برنامه قم ۱۴۰۰ از نظر بودجه ای ۹۲ درصد و ۷۲ درصد از نظر برنامه‌ای تحقق برنامه داشته است. هر چند ما به تحقق کامل نرسیدیم اما این نتیجه خوبی محسوب میشود چرا که برنامه‌های جامع کشور اغلب زیر ۵۰ درصد تحقق دارند.
**چه موانعی در مسیر تحقق ۱۰۰ درصدی برنامه شما وجود داشت؟
یک مسئله مشکل بزرگ تملک در پروژه‌های عمرانی است که کار را به ویژه در شرایط تورمی سخت می‌کند. یکی از معضلات هم ثابت نبودن ارز و مسئله جذب پیمانکار است. گاهی مجبوریم چند مرتبه پیمان را تجدید کنیم تا یک پروژه تکمیل شود.
در سال ۹۸ هم مقداری بودجه هایمان دچار مشکل شد. تحقق بودجه نزدیک به ۸۳ درصد بود که این هم در تحقق برنامه اثرگذار بود. اما امسال تحقق بودجه خوبی را شاهد بودیم و عقب ماندگی‌ها در حال جبران است.
**نقاط ضعف تحقق برنامه اول در تدوین برنامه دوم اثری دارد؟
قطعا تمام برنامه هایی که برای ۱۴۰۴ نوشته شده بر اساس بازخوردی است که در برنامه قم ۱۴۰۰ داشتیم. در اولویت هایمان تکمیل برنامه های قم ۱۴۰۰ خواهد بود بعد به مسیر جدید می‌پردازیم.
** اگر بخواهید مهم ترین خدمات عمرانی شهرداری قم به مردم در سال ۹۹ را نام ببرید، به کدام موارد اشاره می‌کنید؟
سال ۹۹ سال سختی بود. ما با کرونا سال را شروع کردیم و بعد مشکلات مربوط به سیلاب ها و بارندگی ها در همان ابتدای سال مواجه شدیم که شرایط سختی ایجاد کرد. از طرفی در ارتباط با مسائل پیشگیری از بیماری و ضدعفونی کردن شهر، بوستان‌ها، آماده کردن بهشت معصومه و حل معضلاتی که در این زمینه وجود داشت، بسیار درگیر بودیم. مجموع این مشکلات موجب شد قسمت اعظم دو سه ماه ابتدایی سال صرف مشکلات مربوط به سیل و کرونا شود.
با اینهمه ما در سال ۹۹ یکی از پر فروغ ترین سالها بود. امسال ۶ مرحله افتتاح پروژه داشتیم که مرحله اول دهه کرامت بعد هفته دولت و هفته دفاع مقدس و پس از آن به دهه ولایت رسیدیم. در مرحله ششم هم ایام بعثت پیامبر(ص) صورت گرفت و در مجموع ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پروژه در شهر ایجاد شده است.
**سرمایه گذاری بخش خصوصی چه جایگاهی در سال ۹۹ در برنامه های شهرداری قم داشته است؟
امسال یکی از پر شکوه ترین سالها از نظر سرمایه گذاری بوده. در سال ۹۹ ما ۱۱ هزار میلیارد ریال سرمایه از بخش خصوصی جذب کردیم که تقریبا یک سوم بودجه شهرداری قم است. چهار پروژه سرمایه گذاری دیگر تا ابتدای سال آینده وارد مدار میشود که در مجموع اعداد و ارقام سرمایه گذاری در شهر به ۴۳ هزار میلیارد ریال میرسد. یعنی بیش از بودجه‌های سالیانه.
**آثار این شکوفایی سرمایه گذاری بخش خصوصی در قم را چگونه می بینید؟
سرمایه گذاری بخش خصوصی در شهرها فرصت خوبی برای پایه گذاری در آمدهای پایدار شهرداری است. در این مسیر اگر به موفقیت برسیم میتوانیم از درآمد فروش تراکم در شهرداری نجات پیدا کنیم.
** با توجه به اینکه در روزهای پایانی سال ۹۹ به سر می بریم، سوال من این است که بیشترین تمرکز شما در این سال روی چه بخش‌هایی بود؟
ما یک خط کش راه را در سال ۹۹ دنبال کردیم. هر کاری در شهر انجام شده بر اساس برنامه راهبردی قم ۱۴۰۰ دنبال شده است که اولویت ما هم در این برنامه مسائل زیست محیطی شهر قم بود.
در حوزه فضای سبز طی ۵ سال این برنامه و در سال جاری اتفاقات درخشانی رقم خورد و سرانه فضای سبز شهر قم از ۱۳.۸ متر در سال ۹۴ به ۲۰.۳ رسیده است. ما در کلان شهرها رتبه سوم را در کشور داریم. نزدیک به ۲۶ میلیون و ۹۰۰ هزار متر مربع امروز فضای سبز در قم داریم. هفت بوستان بانوان داریم و در کل شهر ۳۷۲ بوستان.
یک نکته مهم این است که تمام بوستان ها ایمن هستند. ابتدا که وارد قم شدم یکی دو حادثه بد در بوستان ها داشتیم. امروز تمام بوستان ها و آبنماها و پارک های کودکان امن است و این کار بر اساس طرح جامع ایمنی شهر پیش رفته است.
در بحث پسماند در شهر قم روزانه ۷۰۰ تن از سطح مناطق هشتگانه جمع آوری میشود. در سالهای گذشته یک خط پردازش برای این پسماند افتتاح شد و یک خط دیگر در سه ماهه اول امسال افتتاح میشود. ۱۰۰ تن باقی مانده هم بازیافت میشود. از طرفی قم تنها شهری است که امحاکننده زباله بیمارستانی دارد و برای این زباله‌ها هم برنامه‌ریزی کرده است.
در بخش حمل و نقل عمومی هم حرکت های خوبی انجام شده است. نزدیک به ۳۵۰ اتوبوس قراردادهایش رو به اتمام بود و از نظر حقوقی میتوانستند اینها را از قم خارج کنند.
نزدیک به ۱۸۰ دستگاه اتوبوس جدید خریداری شد. شهروندان عزیز باید در نظر داشته باشند که یک روز اتوبوس را صد میلیون میخریدیم، اما امروز یک اتوبوس برای شهر ۶ میلیارد تومان هزینه دارد. در این مدت نزدیک به ۱۷۰ دستگاه اتوبوس را نیز اورهال کردیم. این اتوبوس‌ها طوری نوسازی شده‌اند که ۵ سال ضمانت برای عملکردشان وجود دارد.
الان بیش از ۳۵۰ دستگاه ماشین نو داریم و برای سال آینده هم ۲۰۰ میلیارد تومان اوراق پیش بینی شده است تا تعداد اتوبوس‌ها به ۵۰۰دستگاه رسیده و نیاز ۱۰ ساله آینده شهر قم تامین شود.
برای عملکرد بهتر سیستم اتوبوسرانی شهرداری قم هم طراحی هایی انجام داده ایم تا ترکیبی از خطوط قطری و شعاعی ایجاد شده و رضایت حداکثری مردم جلب شود.
برای بلوار آیت الله بروجردی یک خط بی آر تی پیش بینی کرده ایم تا ۱۸ دستگاه اتوبوس مردم را در کمتر از یک ربع از پردیسان به حرم مطهر برسانند.
دو هزار دستگاه تاکسی هم دراین مدت بازسازی شده است. البته طرح دولت برای کمک به این موضوع ادامه پیدا نکرد. نزدیک به ۶ هزار تاکسی در قم داریم که بیش از نیمی از آنها فرسوده هستند که دولت برای بازسازی آنها باید اقدام کند.
**در پروژه‌های فضای سبز کدام شاخص‌تر هستند؟
ایجاد بوستان هزار هکتاری یک کار بسیار بزرگ در قم محسوب می شود. این بوستان از پشت شهرک قدس و دانشگاه مفید تا باغ موزه دفاع مقدس، کوه خضر، کوه دوبرادران و تا پشت مسجد جمکران امتداد دارد. درختکاری در ۹۰ درصد این پارک انجام شده است. در ۴۰ درصد از این بوستان ها پارکسازی و مبلمان شهری هم تکمیل شده و یکی از پروژه های مهم سال آینده آماده سازی این بوستان ها است.
**چه زمانی این بوستان در اختیار مردم قرار می‌گیرد؟
در حال حاضر ۵ پیمانکار در بوستان هزار هکتاری در حال فعالیت هستند و تا یکی دو سال دیگر این مجموعه کامل میشود.
باغ پرندگان و باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس امسال در اختیار مردم قم قرار گرفت. بوستان خضر بالای ۷۰ هکتار است که در ماه‌های نخست سال آینده آماده میشود. باغ پرندگان و بوستان دفاع مقدس با پل طبیعت به بوستان خضر متصل شده و یک محیط بسیار زیبا برای گردشگری ایجاد خواهد شد. اقلیم به گونه ای است که پستی و بلندی دارد و ظرفیت ایجاد تله سیژ و تله کابین و … را دارد که در آینده این پروژه‌ها نیز در دستور کار قرار می‌گیرند.
البته باید در نظر داشته باشیم که فضای سبز خاصیتی دارد که از ابتدا جلوه ای که لازم است را ندارد. باید مدتی بگذرد تا زیبایی آن تکمیل شود. جداسازی آب فضای سبز از آب شرب، استفاده از پساب، ایجاد سیستم های تحت فشار آبیاری در سراسر شهر و … از اقداماتی زیرساختی است که در حوزه فضای سبز صورت گرفته است.
در هر خیابان که می‌بینید در شهر گلکاری خیابان ها منظم انجام شده و در فصل ها این گل‌ها عوض میشوند.
**در انتخاب گونه‌ها به چه مسائلی توجه میشود؟ برخی نسبت به اینکه شهرداری اقدام به غرس نهال درختان میوه نمی‌کند گلایه دارند.
ما در کاشت نهال بوستان ها و باغهای اطراف شهر بیشترین استفاده را از درختان مثمر داشتیم. شما میدانید که درخت مثمر اگر داخل شهر باشد، آلودگی های خودروها و … موجب مسمومیت شهروندان میشود اما اطراف شهر را مثمر کاشتیم تا مردم از آن استفاده کنند.
**طرح جامع دوچرخه سواری در شهر قم و اجرای آن به کجا رسید؟
طرح جامع دوچرخه در حوزه معاونت ترافیک شهرداری قم تدوین شد. ذیل این مطالعات یک مسیر ۳۵۰ کیلومتری هم برای ایجاد دوچرخه مطالعه شد اما فعلا اجرای این طرح را متوقف کردیم تا با عزیزان مان در حوزه علمیه مشورت کنیم. باید ابتدا زمینه فرهنگسازی این کار صورت گرفته بعد این اتفاق صورت بگیرد.
**مسئله تدوین طرح جامع ترافیک شهر قم هم در رسانه ها مطرح میشد. بفرمایید این مسئله به کجا رسیده است؟
طرح جامع ترافیکی شهر قم تدوین شده است. جدول زمانبندی ما برای اجرای تقاطع های غیر همسطح کامل شده و مشخص است که هر تقاطع در چه مقطع زمانی باید انجام شود.
بلوار فردوسی ۲۵ کیلومتر است و مناطق یک، پنج، چهار، دو و … را تحت پوشش قرار میدهد. این بلوار یکی از اقدامات بسیار مهم ما در حوزه ترافیک است.
امسال یکی از پروژه هایی که افتتاح شد تقاطع سه سطحه ولیعصر(عج) بود. بلوار آیت الله بروجردی و تقاطع کریمه که اجرا شد ضرورت این پروژه مشخص شد تا این مسیر به کمربندی شهر قم متصل شود.
**برای توسعه متوازن شهری در سال جاری چه اقداماتی در مجموعه شهرداری قم انجام شده است؟
مسئله دیگری که به آن دقت کردیم توازن بخشی به مناطق هشت گانه است. منطقه دو و ۶ در شهر قم از نظر بهره مندی دچار مشکل هستند. امروز میتوانیم ادعا کنیم که منطقه دو ما دیگر محروم نیست اما منطقه ۶ هنوز محروم است. ما از مناطق یک و چهار مبالغی را بالای ۳۰ میلیارد تومان در سال می گیریم و به منطقه دو و ۶ تزریق می کنیم.
در شهر قم ۱۹ لکه محرومیت وجود دارد که اسماعیل آباد و حلبی آباد اطراف مسجد جمکران از جمله آنها هستند. برای حل معضلات این مناطق تلاش کردیم اراضی ۴۸ و ۳۲ هکتاری به جای به کارگیری در مسکن ملی به این حوزه بازگردد که فعلا حرکت ها نتیجه داده و احتمالا بتوانیم از این اراضی برای رفع محرومیت در این نقاط استفاده کنیم.
یک طرحی با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام و همکاری کمیسیون ماده ۵ برای ساماندهی اسماعیل آباد داریم تا بتوانیم ساخت مسکن استاندارد برای این افراد داشته باشیم. همچنین برای حلبی آباد های مسجد مقدس جمکران هم از سوی دفتر مقام معظم رهبری بودجه پیش بینی شده است.
البته در منطقه ۶ شهر قم هم چندین نقطه محرومیت داریم که برای رسیدن به توازن باید این مناطق ساماندهی شوند.
*خط A متروی قم به عنوان بزرگترین پروژه عمرانی شهر در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟
فاز یک مترو با ۵.۲ کیلومتر در جریان است. مشکل اساسی ما تجهیزات و واگن بود. مدیریت استان، نمایندگان مجلس و دولت به ما کمک کردند تا دو رام واگن از مشهد قرض بگیریم. با این کار میتوانیم برای اردیبهشت یا خرداد فاز نخست را راه اندازی کنیم.
مسئله دیگر تامین تجهیزات است که به ارز نیاز دارد. دو اوراق مشارکت ۳۰۰ میلیارد تومانی برای این موضوع در نظر گرفته شد. برای سال ۱۴۰۰ هم باز در حال پیگیری برای جذب اوراق مشارکت هستیم. نزدیک به ۶۷۰ میلیارد تومان به صورت نقدی نیاز داریم که با تعهدات غیر نقدی به هزار میلیارد تومان میرسد.
خوشبخانه هزینه این کار فراهم شده و همت آن هم وجود دارد تا ان شالله بتوانیم در خرداد قطار شهری قم را افتتاح کنیم.
** خط B قطار شهری چه وضعیتی دارد؟
طرح این خط تصویب شده است اما بودجه شهرداری برای اجرای هر دو خط به طور همزمان کافی نبود. همه همت ما این است که بعد از خط A خط B را شروع کنیم. اگر توان مالی داشتیم حتما هر دو خط را با هم پیش می بردیم.
هر کیلومتر قطار شهری امروز هزار میلیارد تومان هزینه دارد. با این وضعیت تحریم و مشکلات اقتصادی چنین هزینه سنگینی برای قطار شهری به این سادگی تامین نمی‌شود.
