کارشناسان در تعریف فرهنگ آن را کلیتی واحد از عقاید، باورهای اساسی، ارزش‌ها ، آداب، الگوهای رفتاری ریشه دار، نمادها و مصنوعات می‌دانند که در سطوح مختلف خود را نشان میدهد.
فرهنگ به مثابه روح جامعه به زندگی فردی و اجتماعی انسان معنا و هویت میدهد و شکل دهنده و اثرگذار بر ذهنیت و گرایش های جامعه است. همچنین فرهنگ تعیین کننده رفتار عمومی در یک جامعه است.
فرهنگ شهروندی یکی از زیرمجموعه‌های فرهنگ است. مقوله ای که ظهور و بروزی در رفتارهای شهروندی دارد و نمی‌توان با توجه به اثراتی که در کیفیت و هزینه زندگی شهری دارد، از آن چشم پوشید.
مسیر ارتقای فرهنگ شهروندی یک مسیر پرپیچ و خم است که مانند دیگر عرصه‌های فرهنگ پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. محققان معتقدند فرهنگ به صورت تدریجی و مستمر تحول پذیر، جهت دهنده، مدیریت پذیر، اکتسابی و انتقال پذیر است. پس در عرصه شهرنشینی هم می‌توان رفتارسازی و ارتقای سطح فرهنگ را با اقدمات شایسته دنبال کرد اما در این مسیر مدیریت اقدامات فرهنگی و مهندسی فرهنگی از اهمیت خاصی برخوردار است.
برای اجرای مهندسی فرهنگی در شهر قم نیازمند یک نظام مدیریت پیوسته، منسجم، هدفمند و قوی هستیم که با پرهیز از موازی کاری، پازل‌های نقشه فرهنگی شهر را کامل کند.
مدیریت شهری در این مسیر تلاش‌هایی برای ارتقای سطح فرهنگ شهروندی و حل معضلات مرتبط با این مسئله انجام داده اما نکته اساسی و مهم تدوین نقشه راهبردی اقدامات فرهنگی و مهندسی فرهنگی شهر است.
برای تدوین این نقشه راه فرهنگی باید بدانیم تا کنون چه اقداماتی در این زمینه انجام شده و نقاط ضعف و قوت در این حیطه چیست؟ همچنین کدام اولویت‌ها برای آینده قم در حیطه فرهنگ اساسی محسوب می‌شود؟
اگر این نقشه راه تدوین شده و کار بر اساس اسناد بالادستی پیش برود کار فرهنگی به شیوه منفعلانه و واکنشی به حداقل خواهد رسید و سمت و سوی اقدامات خرد و کلان اصلاح می‌شود.
از طرفی در این عرصه چاره‌ای جز توجه به ظرفیت‌های موجود نداریم. حیطه فرهنگ گسترده است و ده‌ها یا شاید صدها کار می‌توان در آن انجام داد اما باید بدانیم در کدام حیطه می‌توانیم اثرگذار باشیم. از طرفی باید بدانیم در قم چه کارهای فرهنگی صورت می‌گیرد و کدام عرصه خالی و رها ماند که ما در آن به ایفای نقش بپردازیم.
در قم موسسات و مراکز فرهنگی بسیاری داریم اما کمتر مرکزی در حیطه فرهنگ شهروندی فعالیت می‌کند. در این حیطه حساس شهرداری نمی‌تواند منتظر دیگر دستگاه‌ها بوده و باید با قوت کار خود را ادامه دهد.
عرصه فرهنگ شهروندی یک فضای گسترده کار است که باید با مطالعه و فکر وارد آن شد. باید بدانیم در ۵ سال گذشته در این حیطه چقدر توانسته‌ایم اثرگذار باشیم؟ چقدر توانسته ایم اخلاق شهرنشینی خودمان را در شهر قم ارتقا داده و در عرصه‌های مختلف از تفکیک پسماند گرفته تا سد معبر و ترافیک اثرگذار باشیم؟
ما در شهرداری قم به یک مهندسی فرهنگی نیاز داریم تا کارها به صورت بهره ور و با بهترین بازخورد اتفاق بیفتد و در این عرصه سازمان‌های مختلف شهرداری و نهادهای مختلف فرهنگی در شهر باید با حداکثر هماهنگی رفتار کنند. در شهر قم حتی تبلیغات تجاری هم نباید با دید صرف اقتصادی نگاه شود بلکه همیشه شاخص‌های فرهنگی باید مد نظر قرار داده شود.
موضوع دیگر که باید به آن توجه داشت این است که اعتبار فرهنگی در شهرداری قم تنها به بودجه های سازمان فرهنگی ورزشی محدود نمی‌شود. وقتی یک پروژه با کاربری فرهنگی اجرا می‌کنیم شاید ظاهر کار عمرانی باشد اما در واقع این بودجه مصرف فرهنگی پیدا کرده و در این حیطه باید ثبت شود.
عمران و توسعه هم اثرات فرهنگی بسیاری دارد و این به ما نشان میدهد در تمام عرصه‌ها مسئله پیوست فرهنگی را باید مورد توجه داشته باشیم.
